Γεώργιος Ιβάνωφ-Σαϊνοβιτς : ένας πραγματικός ήρωας, μία ασύλληπτη προσωπικότητα

Ο Γεώργιος (Γέρζι) Ιβάνοφ-Σαϊνόβιτς γεννήθηκε στη Βαρσοβία στις 14 Δεκεμβρίου 1911 από Ρώσο πατέρα στρατιωτικό (Βλαδίμηρος) και Πολωνή μητέρα (Λεονάρδα), οι οποίοι χώρισαν λίγο αργότερα. Στη συνέχεια η Λεονάρδα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Λαμπριανίδη και οικογενειακώς μετακόμισαν στη Θεσσαλονίκη το 1926. Ο Ιβάνωφ 14 ετών τότε αμέσως γράφτηκε στα τμήματα υποδομής του Ηρακλή, και μάλιστα το 1928 συμμετείχε στο εφηβικό τμήμα της ποδοσφαιρικής ομάδας.

Ωστόσο το ενδιαφέρον του στράφηκε προς την κολύμβηση, με αποτέλεσμα να πάρει μέρος σε αγώνες τόσο πανελλήνιους όσο και της βόρειας Ελλάδας από το 1931 έως το 1935, ενώ ταυτόχρονα προσέφερε τις υπηρεσίες του στη ομάδα πόλο του Ηρακλή.

Το 1935 έλαβε τη πολωνική υπηκοότητα, άρχισε να αγωνίζεται στην ομάδα πόλο της ΑΖΣ Βαρσοβίας και πλέον αποτελούσε βασικό κι αναντικατάστατο μέλος της εθνικής Πολωνίας. Το 1938 βραβεύτηκε ως ο κορυφαίος υδατοσφαιριστής της πατρίδας του.

Παρά την στενή και επιτυχή ενασχόλησή του με τον αθλητισμό ο Γεώργιος Ιβάνωφ δεν παραμέλησε την ακαδημαϊκή του μόρφωση. Το 1938 έλαβε το πτυχίο γεωπονικής από το Πανεπιστήμιο του Λέουβεν στο Βέλγιο, και μάλιστα μετέβη για μεταπτυχιακό σε Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Ένα στοιχείο που έκανε τον Ιβάνωφ ξεχωριστό ήταν η πολυγλωσσία του καθώς μιλούσε ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά και ρωσικά, γεγονός που τον διέκρινε ως κατάσκοπο και σαμποτέρ.

Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά την ταχύτατη εισβολή των Γερμανών στη Πολωνία, ο Ιβάνωφ έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μεταφορά πολλών συμπατριωτών του στη Θεσσαλονίκη. Η επιθυμία του να συνδράμει τη χώρα καταγωγής του ήταν τέτοια που προσπάθησε να ενταχθεί στον εξόριστο στρατό της Πολωνίας. Δεν πρόλαβε όμως, δεδομένου ότι η Πολωνία κατέρρευσε μπροστά στην επίθεση των Ναζί. Μετά τον Απρίλιο του 1941, οπότε η γερμανική κατοχή επιβλήθηκε και στην Ελλάδα, ο αθλητής του Ηρακλή κατέφυγε στη Παλαιστίνη για να λάβει μέρος στην εξόριστη πολωνική ταξιαρχία «Καρπάθια». Τελικά οι ικανότητές του αξιοποιήθηκαν στις μυστικές υπηρεσίες της πατρίδας του, οι οποίες από κοινού με τις αγγλικές, τον εκπαίδευσαν εντατικά σε σαμποτάζ και ανορθόδοξο πόλεμο.

Επέστρεψε στην Ελλάδα στις 13 Οκτωβρίου 1941 με το βρετανικό υποβρύχιο «Thunderbolt», και πήρε το κωδικό όνομα «Μπόλμπυ». Δεν κατάφερε, όμως, να προσφέρει τίποτα καθώς κατόπιν προδοσίας, στις 18 Δεκεμβρίου 1941, συνελήφθη για πρώτη φορά από τους Γερμανούς. Ο Ιβάνωφ κατάφερε να δραπετεύσει από τις φυλακές Αβέρωφ και οι Γερμανοί τον επικήρυξαν με 500.000 δραχμές, ποσό εξωπραγματικό για τα δεδομένα της εποχής.

Παρά το στενό κλοιό που είχαν δημιουργήσει γύρω του οι Ναζί ο Ιβάνωφ κατάφερε τότε το πρώτο χτύπημα εναντίον αυτών. Κολυμπώντας νύχτα από τον Πειραιά μέχρι τη Σαλαμίνα τοποθέτησε στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο υποβρύχιο των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, το U-133, εκρηκτικό μηχανισμό ο οποίος εξερράγη δύο ώρες αργότερα παρασύροντας στο βυθό 45 άτομα, μέλη του πληρώματος. Επόμενό του θύμα υπήρξε το ισπανικό ατμόπλοιο «Άγιος Ισίδωρος», το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί. Ο ψυχρός πλέον σαμποτέρ δε σταμάτησε εκεί. Τον Μάιο του 1942, σε μια ακόμα επίδειξη δύναμης και ηρωισμού εισχώρησε ως Γερμανός στρατιώτης στο παλαιό αεροδρόμιο του Ελληνικού και ανατίναξε με εκρηκτικά μεγάλο αριθμό γερμανικών αεροσκαφών. Επρόκειτο για μια ενέργεια που επανέλαβε στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Συνολικά κατέστρεψε περί τα 450 αεροσκάφη. Οι Γερμανοί αδυνατούσαν να κατανοήσουν τα συνεχή χτυπήματα που δέχονταν μπροστά στα μάτια τους, και τον είχαν αναγάγει σε νούμερο 1 καταζητούμενο.

Στις 20 Ιουλίου 1942 ο Μουσολίνι έφτανε στην Αθήνα και σύμφωνα με τις πηγές του Ιβάνωφ θα κατέλυε στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Το σχέδιο ήταν μεγαλεπήβολο, αλλά πιθανή επιτυχία θα άλλαζε τις ισορροπίες του πολέμου και το του της ιστοριας. Τοποθέτησε εκρηκτικά στο υπόγειο του ξενοδοχείου με στόχο την αίθουσα υποδοχής ακριβώς τη στιγμή που θα έφθανε ο Μουσολίνι. Η αλλαγή πλάνων από πλευράς Ιταλού δικτάτορα την ύστατη στιγμή, του έσωσε τη ζωή, καθώς το χτύπημα ματαιώθηκε.

Οι κατακτητές επιθυμούσαν διακαώς τη σύλληψη και τη παραδειγματική τιμωρία του σαμποτέρ που είχε εξελιχθεί σε εφιάλτη για αυτούς. Επομένως η επικήρυξη του με 2.000.000 δραχμές φαντάζει απολύτως λογική. Όπως αποδείχθηκε το δέλεαρ ήταν τεράστιο για τον Παντελή Λαμπρινόπουλο, ο οποίος κατέδωσε τον Ιβάνωφ και τους στενούς του συνεργάτες, μεταξύ των οποίων οι αδερφοί Γιαννάτου, ο Μιχάλης Παπάζογλου και ο Βασίλης Μαλιόπουλος. Οι συνολικά 17 κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε θάνατο. Κατά τη δική, ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν τα λόγια του Γερμανού προέδρου του στρατοδικείου για τον Ιβάνωφ: «Το δικαστήριον εκτιμά δεόντως την κατά την παρούσαν δίκην ειλικρινή και γενναιόφρονα συμπεριφοράν του κατηγορουμένου. Εγώ προσωπικώς λυπούμαι, διότι η φορά των πραγμάτων έφερε τοιούτον άνδρα εις εχθρικόν προς ημάς στρατόπεδον».

Στις 4 Ιανουαρίου 1943 ο αθλητής του Ηρακλή και 3 ακόμη συνεργάτες του οδηγήθηκαν στην Καισαριανή. Ο Ιβάνωφ αρνούμενος να αποδεχθεί τη μοίρα του προσπάθησε να ξεφύγει απο το θάνατο και από τους επίδοξους εκτελεστές του, παρόλο που στεκόταν σιδηροδέσμιος. Η σφαίρα ενός Γερμανού στρατιώτη τον πέτυχε στη πλάτη και τον αποδυνάμωσε. Αιμόφυρτος πια και δεμένος σ’ ένα πάσσαλο εκτελέστηκε μαζί με τους συντρόφους του, φωνάζοντας την ύστατη ώρα: «Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η Πολωνία!»

Μετά το θάνατό του τιμήθηκε τόσο από τη γενέτειρά του, όσο και από την Ελλάδα. Στη Πολωνία έχουν στηθεί ανδριάντες του, ενώ το όνομα του φέρουν αρκετές πλατείες και οδοί.

Στην Ελλάδα υπάρχει άγαλμά του στην οδό Λαγκαδά, όπως επίσης και κολυμβητικοί αγώνες που διοργανώνονται από τον Ηρακλή από το 1953 κι έπειτα, τα επονομαζόμενα «Ιβανώφεια». Προς τιμήν του, το γήπεδο μπάσκετ του συλλόγου μας φέρει το όνομα «Ιβανώφειο» από το 1987, έτος κατασκευής του.

Πλάι στον ανδριάντα του επί της οδού Λαγκαδά, σε δύο στήλες αναφέρονται οι εξής πληροφορίες στα ελληνικά και τα πολωνικά: «Γεώργιος Ιβάνοφ Σαϊνόβιτς. Γεννήθηκε 14-12-1911 στη Βαρσοβία. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Εκτελέσθηκε από τους Ναζί στις 4-1-1943 στην Αθήνα. Στη μνήμη του Πολωνοί και Έλληνες».

Ο Γεώργιος Ιβάνωφ-Σαϊνόβιτς τιμήθηκε με το μετάλλιο της Στρατιωτικής Αρετής και τον Ιούλιο του 1945 οι Συμμαχικές Δυνάμεις, μέσω του Άγγλου στρατάρχη Αλεξάντερ Χάρολντ, τον ευχαρίστησαν δημοσίως για τη δράση του.

Ο Ιβάνωφ αποδείχτηκε ταχύτατος και δεινός, πραγματικός εφιάλτης των Ναζί. Ο Ιβάνωφ ήταν ο ορισμός του ήρωα, πνεύμα ανήσυχο, απτόητος μπροστά στις απειλές και στις συνεχείς αμείωτες προσπάθειες των Γερμανών να τον εξοντώσουν, αγέρωχος ενώπιον του θανάτου στον οποίο οδηγήθηκε μόνο αφού προδόθηκε. Ένα σύμβολο αντίστασης και περηφάνιας, ένας άλλος πραγματικός Ηρακλής.